
Als deskundige in omgaan met grensoverschrijdend gedrag heb ik zo ongeveer alle scenario’s wel voorbij zien komen. Medewerkers die worden gepest, uitgescholden, vernederd, gediscrimineerd, bedreigd, geïntimideerd en zelfs fysiek worden aangevallen tijdens hun werk.
In de loop van de tijd hebben organisaties om het leed wat te verzachten de meest creatieve namen bedacht. Er werd gesproken over Hi-care, SGLVG, SGEVG, gedragsmoeilijk, moeilijk verstaanbaar, E33 meldingen etc. Alvorens ik mensen tegen het verkeerde been stoot, natuurlijk is het hanteren van een eenduidige terminologie belangrijk in visiedocumenten, plannen en rapporten. Je wilt als organisatie natuurlijk professioneel en deskundig voor de dag te komen.
In de loop van de tijd hebben organisaties om het leed wat te verzachten de meest creatieve namen bedacht.
Welke naam je het beestje echter ook geeft, het doet niets af aan de schadelijke gevolgen die confrontatie met grensoverschrijdend gedrag voor medewerkers en organisaties heeft. Voor de lezers die wat langere tijd onder een steen hebben gelegen, in 2019 geeft 52% van de zorgmedewerkers en 27,5% van de pedagogisch medewerkers aan één of meerdere keren te maken gehad te hebben met grensoverschrijdend gedrag, in diverse vormen. Dit zijn de geregistreerde incidenten, het daadwerkelijke aantal ligt echt nog veel hoger.
Confrontatie met grensoverschrijdend gedrag leidt op korte of langere termijn altijd tot mentale of fysieke schade. In het meest gunstige scenario ervaren medewerkers verlegenheid of twijfel in het eigen handelen. Frequenter ontstaat er bij medewerkers en teams passiviteit, angst of een cultuur waarin men vanuit beheers matigheid een niet bestaande controle wil behouden. Medewerkers worden vervolgens ziek of verdwijnen door de achterdeur op zoek naar een werkplek waar ze wel veilig hun werk kunnen doen.
Pas wanneer het spreekwoordelijke water medewerkers aan de lippen staat of wanneer er sprake is van opgelopen schade bij cliënt of begeleiders, wordt er vaak Ad-hoc besloten medewerkers te trainen in mentale en fysieke weerbaarheid. Op zich niets mis mee, probleem opgelost toch? Helaas, niets blijkt minder waar. Trainen in mentale en fysieke weerbaarheid geeft medewerkers zeker pragmatische handvatten als gedrag escaleert en heeft een positieve bijdrage in het ervaren van gevoel van veiligheid. Het zal er echter geenszins toe leiden dat het grensoverschrijdende gedrag minder voorkomt. Natuurlijk bestaat er soms geen andere keuze, maar als we eenmaal op het punt van fysieke interventie zijn beland, zijn er toch eigenlijk alleen nog maar verliezers. Maar oplossingsgericht zoals we zijn, afvinken maar.
Hebben we er echter gezamenlijk niet heel veel baat bij dat het grensoverschrijdende gedrag zich minder of zelfs niet meer voor doet?
Ook de Arbowet omschrijft zeer concreet dat organisaties verplicht zijn een beleid te voeren gericht op het voorkomen, of als het niet anders kan beperken van grensoverschrijdend gedrag. Hoe fijn is het als organisatie te voldoen aan een goed werkgeverschap, waar medewerkers tevreden zijn doordat er minder werkdruk en stress wordt ervaren.
Vaak worden ‘hoge’ investeringskosten als argument gebruikt om niet te kiezen voor een echte oplossing.
Vaak worden ‘hoge’ investeringskosten als argument gebruikt om niet te kiezen voor een echte oplossing. Er wordt heel creatief gezocht interne alternatieven waarbij eigen medewerkers belast worden met deskundigheidsbevordering van collega’s. Ze gaan gedreven aan de slag maar missen overstijgende kennis en de vaardigheid echte verandering teweeg te brengen, waardoor het aangeboden alternatief vaak ervaren wordt als een ‘doekje voor het bloeden’.
Dit terwijl een effectief beleid rondom grensoverschrijdend gedrag een integrale benadering vereist, waarbij alle disciplines betrokken zijn. Alleen wanneer het bestrijden van symptomen plaats maakt voor een cyclisch meetbaar systeem binnen een organisatie is grensoverschrijdend gedrag daadwerkelijk te beïnvloeden.
Marco Dijkgraaf
Weten jouw medewerkers hoe te handelen bij grensoverschrijdend gedrag?
Als bevlogen trainer en expert op het gebied van grensoverschrijdend gedrag begeleid ik al 15 jaar managers, teamleiders en medewerkers in zorg en onderwijs in het effectief omgaan met ongewenst gedrag en agressie. Met als resultaat een professionelere organisatie, en medewerkers met meer plezier en tevredenheid werken.