“Uitschelden, spugen, schelden, dreigen? We weten niet beter. Het hoort erbij.” Dat vertelt een doktersassistente doodleuk in het NOS Journaal van 11 maart. Over de agressie die patiënten uiten als ze niet krijgen wat ze willen: een afspraak, een recept, een consult.
Ik ben benieuwd of een arts het ook tolereert als hij een prullenbak naar z’n hoofd krijgt? Ook het feit dat slechts sommige artsen hun patiënten erop aanspreken, stemt niet hoopvol.
Afgestompt
Wat is er aan de hand? Raken we zo gewend aan grensoverschrijdend gedrag dat we het voor lief nemen? Verschuiven we ongemerkt onze grenzen? Of is het tijd om eens kritisch te kijken naar onszelf, onze medewerkers en onze organisaties in het algemeen?
Want dit gebeurt niet alleen in de dokterspraktijk. Overal waar machtsverhoudingen zijn, waar mensen zich bemoeien met anderen of zelfs beslissingen nemen over anderen, ligt grensoverschrijdend gedrag op de loer. Met het onderwijs en de zorg als koplopers.
Grensoverschrijdend gedrag ligt vooral op de loer bij machtsverhoudingen
Maar wanneer spreek je van grensoverschrijdend gedrag? Dat is een grijs gebied. Waar de een om lacht, ligt de ander van wakker. Als we het definiëren: het ervaren van ongewenst of niet-wederzijds gedrag op de werkplek door een ander persoon.
De oren wassen
Van de medewerker die zijn collega chanteert, tot de cliënt die een verpleger bedreigt. Van zoonlief die de thuishulp van zijn moeder uitscheldt, tot de ouder die de oren van de leerkracht van zijn dochter wast. Of collega’s onderling, die elkaar herhaaldelijk treiteren, intimideren of seksuele toespelingen maken.
Of draaf ik nu door?
Was het maar waar. Sterker nog, het gebeurt waar je bij staat. Veel organisaties verschuilen zich achter de Arbo regelgeving en vinken keurig af: ja, er zijn protocollen. Ja, er is een vertrouwenspersoon. Maar welke leidinggevenden weten wat er zich werkelijk achter de schermen afspeelt?
Grensoverschrijdend gedrag maakt letterlijk ziek
Want waarom zit Anneke voor de zoveelste keer thuis? En loopt Marcel over omdat hij verzuimt professionele afstand te houden tot zijn cliënt? Fysieke, non-verbale of verbale grenzen overgaan kan mensen letterlijk ziek maken.
Wie durft als organisatie in de spiegel te kijken? Thema’s als #metoo, en de Sire campagne Doeslief komen niet uit de lucht vallen. De verharding in de maatschappij zet door. Hoe waarborg jij een veilige organisatie?
Sta achter je mensen
Alles begint met bewustwording. Wacht niet tot incidenten zich voordoen, maar neem preventieve maatregelen. Geef het thema grensoverschrijdend gedrag een prominente plek in je beleid en train je medewerkers. Zodat ze weten hoe te handelen bij ongewenst gedrag. Op een professionele manier. Bij fysiek geweld, maar ook bij verbale intimidatie of mentale mishandeling.
Als werkgever of leidinggevende heb je daar een verantwoordelijkheid in. Enerzijds bescherm je zo niet langer de notoire grensoverschrijders, anderzijds geef je je mensen een veiliger werkomgeving. Het spreekt voor zich dat dat de sfeer, de gezondheid van je mensen en hun productiviteit ten goede komt.
Grensoverschrijdend gedrag hoort er niet gewoon bij
Rode draad in mijn trainingen is op scherp blijven staan. Want grensoverschrijdend gedrag hoort er niet ‘gewoon’ bij. Wat er wel gewoon bij hoort is je mensen zelf de regie te leren nemen bij agressief gedrag. Door ze weerbaar te maken. Handvatten te geven. Ze raken niet van de wijs, maar weten professioneel het tij te keren. In de wetenschap dat hun leidinggevende of manager achter hen staat.
Marco Dijkgraaf
Weten jouw medewerkers hoe te handelen bij grensoverschrijdend gedrag?
Als bevlogen trainer en expert op het gebied van grensoverschrijdend gedrag begeleid ik al 15 jaar managers, teamleiders en medewerkers in zorg en onderwijs in het effectief omgaan met ongewenst gedrag en agressie. Met als resultaat een professionelere organisatie, en medewerkers met meer plezier en tevredenheid werken.